Երբևէ նման վիճակում չէի հայտնվել․․․Ստիպված էի ընտրություն կատարել, կա՛մ մայրս, կա՛մ կինս
Կարո՞ղ եմ ինձ արժանի որդի համ արել այն ամենից հետո, ինչ տեղի ունե ցավ: Ծերա նոցի շեմին՝ ես ցավ էի ապ րում, երբ իմ ծեր մայրը կանգնած էր պատուհանի մոտ: Ժամանակին կնոջս հետ հարմա րավետ կյանք ընտրեցի, իսկ մայր իկիս վտա րեցի, հիմա ես տառապում եմ իմ արարքի պատճառով: Ինչպե՞ս կարողացա այդպես վարվել իմ սեփական մոր հետ:Երեխա ժամանակ կոր ցրեցի հայրիկիս, նա շուտ հեռացավ մեզանից, իսկ մայրս՝ նոր կյանք սկսելու փոխարեն, ընտրեց ինձ:
Նա դեռ երիտասարդ էր և գեղեցիկ, բայց ես էի հիմնական խնդիրը: Նրան ամուսնության առաջարկ արեցին, միայն թե նա պետք է լքեր ինձ: Բայց նա երբեք չէր համարձակվում մտածել ինձ լքելու մասին: Մերժելով բոլոր առաջարկները՝ նա աշխատանք էր փնտրում իր մասնագիտությամբ, նա հրուշակագործ էր: Հաճախ ստիպված էր լինում 2 հերթափոխով աշխատել` վճարելու մեր բնակարանա-յին, կենցաղային ծախսերը և ուսմանս վճարը:
Խմորի հետ անընդհատ աշխա տելուց նա միշտ ուռած ու կարմիր ձե ռքեր ուներ, բայց եր բեք չէր բողո քում: Երբ նա գալիս էր ծանր հերթափոխից հետո, միացնում էր թեյնիկը և ինձ կերակրում թարմ թխած խմոր եղեններով: Մայ րիկը նայում էր, թե ինչպես եմ ու-տում, և միայն այն բանից հետո, երբ ես լիովին կշտանում էի, նա էր սկսում ուտել:Քիչ ուշ միայն հասկացա, որ նա վախենում է ինձ սոված թողնել: Նրա սերն այնքան ուժեղ էր, որ նա զոհաբերվեց ինձ համար:
Նա փոխարինեց ինձ համար ամբողջ աշխարհը, իր նման մայրիկ ունենալով, ես հայրիկի կարիքը չունեի: Հիշում եմ, որ նա հաճախ էր կրկնում, որ երբեք չի ամուսնանա, որպեսզի իր նոր ամուսինը չնեղացնի ինձ:Իմ մանկությունը համեմատաբար ուրախ էր, մայրս ամեն ինչ անում էր, չէր քնում, չէր ուտում, բայց երբեք չէր բողոքում: Ամեն ինչ ավելի բարդացավ ավելի ուշ, երբ նրա գործարանը փակվեց, իսկ նրա մոտ մատների արթրիտ առաջացավ:
Ձեռքի յուրաքանչյուր շարժում նրան աներևակայելի ցավ էր պատճառում, նա այլևս չէր կարող աշխատել:Այդ ժամանակ ես ավար-տում էի միջնակարգ դպրոցը և աշխա տում էի տեղական կրպա կում կես դրույքով: Մաք րում էի, աղբը թափում, օգնում ապրանք-ները դասավորել, տեղափոխել ծանր արկղեր, երբեմն էլ ստիպված էի կանգնել դրամարկղի մոտ: Այս աշխատանքի համար ես վար-ձատրվում էի մթերային ապրանքներով, երբեմն էլ՝ մի քիչ գումարով: Ես խնայում էի մորս դեղորայքի համար և միշտ փորձում էի հաճելի լուրերով ուրախացնել նրան:
Կարմիր մեդալով դպրոցն ավար տելուց հետո դիմեցի հայտնի համալսարաններ: Պատաս խանը եկավ բավ ականին արագ, ինձ ըն-դունեցին գրեթե բոլոր ուսումնական հաստատություններում: Այսպիսով, մայրս և ես տեղափոխվեցինք մի մեծ քաղաք:Կյանքը սկսեց աստիճանաբար բարելավվել, դասերից հետո ես կես դրույքով աշխատում էի սրճարաններում և պահեստներում: Ես լավ վարձատր-ված էի, և բավականաչափ փող կար սննդի, ծախ սերի և կյանքի այլ ուրախո ւթյունների համար: Հանրակաց արանում ինձ սենյակ հատկացրին որպես լավագույն ուսանողներից մեկը, որտեղ ապրում էինք ես և մայրս:
Ես նրան տանում էի թանգարաններ, թատրոններ և կինոթատրոն, ցույց էի տալիս քաղաքը, լավ զգեստներ էի գնում և փորձում էի զվարճացնել նրան:Ամեն ինչ հիանալի էր, մինչև ես չհանդիպեցի նրան: Չգիտեմ՝ նա իմ առաջին սե՞րն էր, թե՞ իմ ճակատագիրը կոր-ծանողը: Երբ ես երկրորդ կուրսում էի, ես հանդիպեցի Լենային: Ավելի ճիշտ, մեզ ծանոթացրեցին համադասարանցիները՝ քաղաքա-ցի աղջիկ, խելացի ընտանիքից։
Ընկերներս նախանձում էին, որ ինձ հաջողվել է նվաճել նրա սիրտը: Ժամանակը թռավ, նրա հետ մեր հարաբերությունները զարգա-ցան, և մի օր նա առաջարկեց համատեղ կյանք սկսել: Դրան ես պատրաստ չէի, բայց նա սպառնաց բաժանվել, և ես ստիպված էի համաձայնվել:Նա չգիտեր մայրիկիս, և ես չէի շտապում նրանց ծանոթացնել: Ես ամաչում էի ներկայացնել մայրիկիս, ծանր կյանքով ապրած կինը և խելացի թավջութակահարների ընտանիքը, նրա մայրն ակնհայտորեն ավելի լավ տեսք ուներ:
Դա սխալ էր, բայց ես ոչինչ չէի կարող անել: Անհր աժեշտ էր խոսել մայր իկիս հետ: Ես հիանալի հաս կանում էի, թե ինչ եմ ասելու, հասկանում էի, որ մտադիր եմ մայրիկիս փողոցում թողնել: Ես սովորականի պես զրույց սկսեցի, այնուհետև անցա բուն թեմային.
-Մայրիկ, ես հանդիպել եմ մի աղջկա, և մենք պատրաստվում ենք միասին ապրել:
-Որդիս, ես շատ ուրախ եմ քեզ համար: Դու հիանալի որոշում ես կայացրել: Ե՞րբ ես մեզ ծանո թացնելու:
-Ոչ այս անգամ. Մայրիկ, իսկ որտե՞ղ ես ապրելու դու:
-Ես … ես … կվերադառնամ մեր հայրենի երկիրը և կապ րեմ մեր հարևան Կարինեի հետ: Մի անհանգստացիր:
-Բայց ինչքա՞ն կարելի է այնտեղ ապրել: Եվ դա հավանաբար անվճար չի՞ լինի:
-Մորաքույրդ միայնակ է ապրում և հարև անի կարիք ունի: Փող պետք չէ, տղաս:Ավելի լավ է քեզ համար ինչ-որ բան խնայիր և գնիր, լավ կեր, ծախսիր ընկերուհուդ վրա: Հենց աշխատանք գտնեմ, կփորձեմ գումար ուղարկել քեզ:
-Լավ, մայրիկ, ուրեմն քեզ ճանապարհեմ վա՞ղը:
-Վաղը, տղաս: Վաղը։ Պառկիր քնելու:
Մորս աչքերում նկա տեցի մի անցող իկ ցավ, որը նա չէր կարող թաքցնել: Նա հստակ փորձում էր թաք ցնել ցավն ու արցո ւնքները՝ փորձելով չնեղացնել ինձ: Հասկանում էի, որ վերջին ստոր մարդու պես եմ գործում: Ես մորս ուղարկեցի անծանոթ ինչ-որ տեղ, ա-ռանց փողի, առանց ապաստանի, արթրիտով հիվանդ: Ինչպե՞ս է նա գոյատևելու: Ես հիանալի տեղյակ էի, որ մորաքույրս չի սիրում մարդկանց և դժվար թե համաձայնի ապրել նրա հետ:
Բայց ես պարզապես ուզում էի հնարավորինս արագ ազատվել նրանից: Սերը փակել էր աչքերս: Ես գնացի քնելու.Առավոտյան մա-յրս չարթնացրեց ինձ: Ես սովոր էի, որ մայրիկս ամեն օր նախաճաշից առաջ արթնացնում է ինձ: Բացելով աչքերս` ես հասկացա, որ նա այլևս չկա: Մայրիկը գնաց ու չի վերադառնա: Նրա իրերը պահարանում չէին, կոշիկները մուտքի մոտ էին, իսկ ներքնակը կոկիկ հավաքված:
Նա սեղանին գրություն էր թողել.«Որդիս, մի անհանգս տացիր իմ մասին, ես լավ կլի նեմ: Ես նույնիսկ չէի նկատում, թե ինչպես ես հասունացել: Գիտեմ, որ դու ամաչում ես ինձանից, ես հասկանում եմ քեզ: Ասա ընկերուհուդ, որ դու մայր չունես, այդ դեպքում քեզ հարկավոր չի լինի ինձ ներկայացնել: Սիրելիս, մաղթում եմ քեզ երջանկություն և սեր: Եղիր երջ անիկ որդիս, երբեք մի կրկնիր իմ ճակատագիրը: Եթե երբեւէ օգնութ յան կարիք ունենաք կամ ինչ-որ բան պատահի, կապվիր մորաքրոջդ հետ: Ես այնտեղ կլինեմ »:
Կարդացածիցս աչքերս արցունքով լցվեցին, ինձ մոտ ահավոր զգացողություն էր: Ես սկսեցի կարոտել մայրիկիս, գիտեի, որ նա փո-ղոցում է մնացել, անօթևան, անօգնական և ամբողջովին հիվանդ: Բայց ոչինչ չէի կարող ետ բերել․․․իմ Լենկան արդեն պատրաստ էր տեղափոխվել ինձ մոտ:Այսպիսով, ես և Լենան միասին ապրեցինք, շատ շուտով մենք ամուսնացանք:
Սկզբում ուզում էի մայրիկիս հարսանիքին հրավիրել, բայց միտքս փոխվեց, նա ինքն էր առաջարկել, որ չասեմ իր գոյության մասին: Ես հենց դա էլ արեցի: Այդ դե պքից հետո ես չփորձեցի փն տրել նրան, անընդհատ տարա տե սակ բաներ էին առաջ գա լիս, և ես պարզապես նրա համար ժամանակ չունեի: Աղջկաս լույս աշխարհ գալուց հետո ես հասկ ացա, թե ինչ է ծնող լինելը: Ես Լենային պատմեցի ամեն ինչ մայրիկիս և նրա հետ արածի մասին:
-Իսկ հիմա ի՞նչ է, ուզում ես գտնե՞լ նրան-,հարցրեց Լենան կատաղի ձայնով.
-Ոչ, Լենա: Ես պարզապես ուզում էի իմանալ` արդյոք նրա մոտ ամեն ինչ լավ է, և վերջ:
-Իսկ միգուցե մայրիկիդ տու՞ն էլ բերես: Որտեղից ես պետք է իմանամ, թե որտեղ է նա թափառել այսքան տարի և ինչպիսի հիվան-դություններ է նա բերելու մեր տուն: Մտածիր քո երե խայի մասին, նա նորա ծին է, և նրա համար վտանգավոր է օտարների հետ լինելը:
-Նա օտար չէ, այլ իր տա տիկը: Լենա ասա այն, ինչ ուզում ես, բայց ես պետք է համոզվեմ, որ նա իրեն լավ է զգում:
Մի քանի շաբաթ որոնո ւմներից հետո պարզ վեց, որ մորաքույրս մեր քաղաք տեղա փոխվելուց անմիջ ապես հետո մահ ացել է, և մայրս չէր կարո ղացել գնալ նրա մոտ: Ես հար ցեր տվեցի մեր բոլոր հարևաններին, բայց ոչ ոք նրան չէր տեսել: Վշտից ու կարոտից ես գնացի մեր գետի մոտ, որտեղ մայրս ինձ սովորեցրել է լողալ, մոտակայքում ծառ էր աճել, և մենք նրա հետ թռչնանոց էինք կառու-ցել: Թռչնանոցը ստուգելուց հետո ես գտա ճմրթված ու հին նամակ, ես անմիջապես հասկացա, որ դա իմ մորից է:
Նա գրել էր հետևյալը.«Որդյակ, եթե կարդում ես այս նամակը, նշանակում է, որ դու դեռ իմ կարիքն ունես, և ինձ ես փնտրում: Հու-սով եմ՝ լավ ես և ինձ ես փնտրում՝ համոզվելու համար, որ լավ եմ: Մի անհանգստացիր ինձ համար, ես ապրում եմ ծերանոցում, որը գտնվում է քո համալսարանից երկու փողոց հեռու: Ես հաճախ էի տեսնում քեզ, դու երջանիկ էիր և ես չէի ուզում անհանգստացնել քեզ »:
Ես բարձրացա և նստեցի մեքենան: Եվ չէի կարող պատ կերացնել, որ այս ամ բողջ ընթացքում նա կողքիս է եղել: «Հույս» անունով ծերանոցում ինձ տեղեկացրին, որ մայրս իրենց մոտ է, որ նրան գտել են ձմռանը՝ փողոցում գումար մուրալիս: Լսածիցս ես սարսա-փեցի, մայրս գո ւմա՞ր է մո ւրացել, այն էլ ձմռա՞նը: Որ տե՞ղ եմ եղել ես այս ամբողջ ընթացքում: Նույն հար ցերն ինձ տվեց նաև մի բուժքույր, որն աշխատում էր այնտեղ, և ես չէի կարողանում գտնել պատասխանները: Այսքան տարի անց ես հույս ունեի, որ մայրս ինձ կների․․․ երբ ես բացեցի նրա սենյակի դուռը, շատ զարմացա: Նա ծերացել էր, ցնցոտիներ էր հագնել և նույնիսկ ինձ վրա ուշա-դրություն չէր դարձնում:
-Մայրիկ: Մայրիկ, ես եմ։
Արցունքները թույլ չէին տալիս արտասանել այն ամենը, ինչ պահում էի հոգուս մեջ: Ամոթ էր նայել նրա աչքերին: Նա նույնպես լա-ցում էր և շոյում գլուխս:
-Իմ սիրելի որդի: Դու գտար ինձ. Ես սպասում էի քեզ, սպասում էի և հավատում էի, որ կգտնես ինձ:
-Մայրիկ, արի գնանք տուն։
-Տու՞ն։ Բայց ես տուն չունեմ։
-Մայրիկ դու տուն ունես: Դու թոռնուհի ունես, և ես քեզ կծանոթացնեմ նրա հետ։
Մենք գնացինք մեր տուն, և ես ափսո սում էի, որ նախ ապես չէի խոս ել Լենայի հետ: Նա նույնիսկ չբարևեց մորս, սկսեց բղ ավել և մեղադրել հենց շեմին և խնդրեց մայրիկիս հեռանալ:
-Ի՞նչ ես անում այստեղ։ Ո՞վ ես դու։ Նա մայր չունի, մայրը երաժիշտ էր և մահ ացել է հյուրախաղերի ժամանակ ջրհեղեղից:
Իմ խեղճ մայրիկ, որքան դաժան էի ես: Չկարողանալով զսպել զայրույթս՝ ապտակեցի Լենային և ասացի, որ բաժանվում եմ նրանից: Նա անմիջապես սպառնաց, որ ես չեմ տեսնի մեր դստերը, բայց ինձ այլևս չէր հետաքրքրում:Ես չէի կարող ինձ ներել այն ամենի հա-մար, ինչ արել եմ այն մարդու հանդեպ, ով ինձ ավելի շատ էր սիրում:
Ընդամենը մի քանի րոպեն կարող է ընդմիշտ փոխել մարդու կյանքը․ պարզապես մի քանի րոպեյվա վիճաբանությունից հետո չէի էլ նկատել, թե ինչպես է մայրս հեռացել:Մուտքից դուրս ցատկելով՝ ես խելագարի պես նրան էի փնտրում, սիրտս բաբ ախում էր շատ արագ:Հանկարծ նկատեցի փողոցի մեջտեղում հավաքված մի խումբ մարդկանց,իսկ գետնին մայրս էր ընկած՝ հավանաբար ավտո-վթար էր եղել․․․
Սա իմ պատիժն է, և ես պետք է դրա նով ապրեմ: Աշխար հում ոչ մի սեր չի կարող փոխ արինել մոր սիրուն: Քեզ ոչ ոք երբեք չի սիրի ավելի շատ, քան քո մայրը: Ոչ ոք մտովի չի զոհի իր կյանքը քեզ համար, քո մորից բացի:Մեղքով ու ցավ ով եմ ես ապրում ամեն օրս: Ինձ ոչ մի բան պետք չէ և ոչ մեկի պետք չեմ,ինձ համար իմաստ չունի շարունակել շնչելը, հոգու մեջ այդպիսի ծանրությամբ անհնար է ապրել:
Եթե Դուք երբևէ մտածել եք Ձեր մայրերի մասին, հիշեք, որ հարաբերո ւթյուններն ու ամո ւսնությունը փոփոխական և փոխարինելի բան են, բայց միայն մայրն է ընդո ւնակ մեծ սեր ունենալ իր երե խայի հանդեպ: Եթե Դուք հնարավոր ություն ունեք մայրիկ կանչելու, ապա Դուք աշխարհի ամենա երջանիկ մարդն եք: Հոգ տարեք մայրերի, հայրերի, ծնող ների մասին: Գնա հատեք նրանց, քանի որ հետո արդեն ուշ կլինի և ան օգուտ: Դուք ինքներդ չեք կարողանա ներել Ձեզ:
